Ένα διογκωμένο εγώ σημαίνει ότι μερικές φορές το άτομο σχετίζεται με τους άλλους μόνο για να λάβει ως αντάλλαγμα την αποδοχή.
Μερικές φορές ο άνθρωπος χρειάζεται να κάνει μια αποτίμηση στην ζωή του· σχετικά με τη δουλειά, ένα ραντεβού, μια συνέντευξη, μια συζήτηση της οποίας το θέμα δεν κατέχει… Ορισμένοι θα έλεγαν ότι είναι ένα έμφυτο χαρακτηριστικό του μεσογειακού πίκαρο (καιροσκοπικού) χαρακτήρα.
Είναι σαφές για αυτό το άτομο ότι πρέπει να έχει ένα συγκεκριμένο βαθμό αυτοεκτίμησης, δηλαδή να αναγνωρίζει την αξία του εαυτού του. Όμως, πού βρίσκεται το όριο ανάμεσα στην υψηλή αυτοεκτίμηση και τον ναρκισσισμό; Είναι πράγματι αυτό το πρόβλημα της σύγχρονης κοινωνίας;
Η λεπτή γραμμή ανάμεσα στην αυτοεκτίμηση και τον ναρκισσισμό
Με λίγα λόγια, ο ναρκισσισμός είναι η αυτοεκτίμηση στον ύψιστο βαθμό· ο υπέρμετρος θαυμασμός που νιώθει το άτομο για την εξωτερική του εμφάνιση, τα ποιοτικά χαρακτηριστικά ή τα χαρίσματά του.
Η εγωκεντρικότητα, η οποία σχετίζεται με τα προαναφερθέντα (αν και δεν είναι ακριβώς το ίδιο) είναι η παράνοια του ναρκισσιστή· το άτομο θαυμάζει τόσο πολύ τον εαυτό του, που πιστεύει ότι είναι το κέντρο όλης της προσοχής και του ενδιαφέροντος των άλλων.
Αυτά τα δύο ψυχολογικά φαινόμενα φαίνεται να περιγράφουν αυτό που συμβαίνει σε πολλούς ανθρώπους, αλλά για όσους δεν είναι εξοικειωμένοι με το θέμα είναι καλό να υπογραμμιστούν οι διαφορές ανάμεσα στο ναρκισσισμό και την αυτοεκτίμηση.
Η διαφορά ανάμεσα στον ναρκισσισμό και την αυτοεκτίμηση είναι ότι ο πρώτος προϋποθέτει την άρνηση της αξίας των άλλων, οι οποίοι υποβιβάζονται σε απλούς θαυμαστές. Από την άλλη πλευρά, η αυτοεκτίμηση είναι αυτό που κάνει το άτομο να νιώθει καλά για τον εαυτό του ως ενσωματωμένο μέλος μιας κοινωνίας γεμάτης από απολύτως αξιόλογα ανθρώπινα όντα.
Όμως, μήπως με το πέρασμα του χρόνου η αυτοεκτίμησή μας μετατρέπεται σε ναρκισσισμό μέσω της χρήσης της νέας τεχνολογίας;
Η εξέλιξη του ναρκισσισμού
Η εφηβεία είναι ένα στάδιο επανάστασης, ορμονικής μεταξύ άλλων, η οποία οδηγεί σε διακυμάνσεις της αυτοεκτίμησης. Με λίγη τύχη, μετά από αυτήν την περίοδο, το άτομο θα καταφέρει να βγει αλώβητο και έχοντας ένα επίπεδο φυσιολογικής αυτοεκτίμησης.
Ο τρόπος με τον οποίο το άτομο αντιλαμβάνεται, εκτιμά και σκέφτεται τον εαυτό του, αναμφισβήτητα θα επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται και τον κόσμο γύρω του.
Σύμφωνα με ορισμένες θεωρίες, το άτομο χτίζει την αυτοεκτίμησή του βάσει της κοινωνικής αποδοχής των συνομηλίκων του. Όμως, έρχεται κάποια στιγμή που το εγώ διογκώνεται σε υπέρμετρο βαθμό και ξεχωρίζει· το άτομο αγαπά τον εαυτό του υπερβολικά και θεωρεί ότι είναι ανώτερο από οτιδήποτε άλλο.
Σήμερα υπάρχουν πολλά άρθρα που κατηγορούν την τεχνολογία ή πιο συγκεκριμένα την εσφαλμένη χρήση της ως πρωταρχικό υπεύθυνο για την ανάπτυξη ναρκισσιστικών προσωπικοτήτων. Όμως, δεν υπήρχαν ναρκισσιστές πριν το διαδίκτυο;
Η λατρεία του εγώ
H λατρεία του εαυτού, του σώματος ή του μυαλού υπάρχει εδώ και αρκετό χρονικό διάστημα.
Ας ξεκινήσουμε με τον όρο «ναρκισσισμός» που προέρχεται από τον μύθο του Νάρκισσου και υπάρχει τόσο στην ελληνική όσο και τη ρωμαϊκή μυθολογία. Ο μύθος αναφέρεται σε έναν όμορφο νεαρό άνδρα που έκλεβε την καρδιά κάθε γυναίκας και ο οποίος κατέληξε να πνιγεί όντας ερωτευμένος με το είδωλό του.
Επομένως, το πρόβλημα υπάρχει ήδη από την αρχαιότητα· αυτό που έχει αλλάξει είναι ο τρόπος με τον οποίο εκφράζεται. Σήμερα οι άνθρωποι βγάζουν «σέλφι», προσπαθούν να συγκεντρώσουν πολλά «like», να έχουν πολλές φωτογραφίες, πολλούς φίλους και ακόλουθους…
Πιθανότατα όλοι με τον έναν ή τον άλλον τρόπο αμαρτάνουν προτάσσοντας το εγώ τους. Όμως, είναι πιο εύκολο να δει κανείς την καμπούρα του άλλου.
Στην πραγματικότητα το μόνο πράγμα για το οποίο μπορεί να κατηγορηθεί το διαδίκτυο είναι ότι το έκανε πιο εύκολο και πιο καθολικό. Σήμερα μπορεί κανείς να καυχηθεί ότι έχει πολλούς φίλους χωρίς να χρειάζεται να καλλιεργήσει ή να φροντίσει αυτές τις σχέσεις.
Αρκεί να πατάει ένα «like» μια στο τόσο. Μπορεί να ενημερώσει τους άλλους, τους εκατοντάδες «φίλους» του, πόσο ευτυχισμένος είναι με την ζωή του, το/τη σύντροφό του, τη δουλειά του, πόση φυσική ομορφιά έχει (με τις διάφορες εφαρμογές που διορθώνουν, αυξάνουν, μειώνουν και παραγεμίζουν, φυσικά είναι όμορφος). Με λίγα λόγια είναι εύκολο, γιατί μπορεί κανείς να επιλέξει τι θέλει να προβάλλει.
Η αλήθεια είναι ότι ζούμε σε μια φρενήρη εποχή του καπιταλισμού και της ελεύθερης οικονομίας, όπου συγχέεται η ευτυχία με τον καταναλωτισμό κι αυτό είναι καταστρεπτικό. Ακόμη κι έτσι, η πιθανότητα να ξεπεράσει κάποιος τα όρια της αυτοεκτίμησης και να αγγίξει τα όρια της εγωκεντρικότητας και του ναρκισσισμού υπήρχε πριν από οποιοδήποτε μέσο κοινωνικής δικτύωσης.
Τα νευρωνικά δίκτυα του εγωκεντρισμού
Εσωτερικά, αυτές οι μικρές στιγμές ψευδοσυμπάθειας που μας δίνουν την αίσθηση της υπέρμετρης λατρεία και την κάνουν γνωστή στα δίκτυα, ενεργοποιούν το κέντρο επιβράβευσης του εγκεφάλου όπως το σεξ, η τροφή και η γενναιοδωρία…
Άλλωστε αυτό που νοηματοδοτεί την ύπαρξη του ανθρώπου, αυτό που τον κινητοποιεί και του δίνει κίνητρο από την πιο βιολογική και θεμελιώδη οπτική, είναι η ανταμοιβή και η ευχαρίστηση. Ο τρόπος που λαμβάνεται θα συνεχίσει να αλλάζει· τώρα είναι της μόδας να ποζάρει κανείς σε φωτογραφίες και να φωτογραφίζει με φίλτρα το πιάτο του με τα μακαρόνια, αλλά ίσως με λίγη τύχη, αύριο να δοκιμάσει τον αλτρουϊσμό και τη γενναιοδωρία ως ένα μηχανισμό ανταμοιβής του εγκεφάλου.
Πρέπει να φροντίσουμε το «παιδί» που κουβαλάμε μέσα μας, αλλά αυτό δεν σημαίνει να το παραχαϊδέψουμε.
via psychologynow
